ساختار زانو از اجزای مختلفی از جمله تاندون تشکیل شده و در صورتیکه پارگی تاندون زانو صورت بگیرد ، علائم و تاثیراتی بر کل سیستم زانو می گذارد. ابتدا مشخص می کنیم که تاندون چیست ؟ تاندون ها بافت های نرم نواری ضخیمی از هم بند هستند که ماهیچه ها و عضلات را به استخوان وصل می کنند. این اندام ، مفصل پیچیده زانو را از هر گونه ضربه و آسیب خارجی حفظ می کند. تاندون ها ، از جنس کلاژن ساخته شده اند و وظیفه شان حرکت استخوان ها ، حین انقباض عضلات است. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید تا از راهنمایی های یکی از بهترین جراحان زانو در تهران دکتر علیرضا عسکری استفاده کنید.
انواع پارگی تاندون زانو
برای بررسی انواع پارگی ابتدا ، انواع تاندون ها را معرفی می کنیم. مفصل زانو ، چهار تاندون اصلی دارد که عبارتند از : تاندون چهار سر ران ، تاندون همسترینگ ، تاندون کشکک و نوار ایلیوتیبیال.
- تاندون چهار سر ران : این تاندون ها ، ماهیچه و عضلات قدرتمند چهار سر ران را به بالای کشکک زانو متصل می کنند.
- تاندون همسترینگ : تاندون هایی که از پشت زانو رد می شوند. نقش دو نوع از این تاندون ها ، اتصال قسمت میانی به استخوان ساق پاست و دیگری ، قسمت بیرونی زانو را به استخوان فیبولا وصل می کند.
- تاندون کشکک یا پاتلا : این تاندون بزرگتر از بقیه است و از عضلات چهار سر ران تا پایین کشکک رد می شود. نقش اصلی این تاندون ، اتصال بخش زیرین کشکک به بالای استخوان تیبیا است.
- نوار ایلیوتیبیال : نوار عضلانی پهنی است که از بالای ران ، در قسمت بیرونی شروع شده و تا پایین ران و زانو وصل می شود. نقش این نوار ، خم و راست کردن زانو است.
پارگی تاندون پاتلا
پارگی تاندون زانو ، یکی از آسیب های جدی و دردناک در این عضو محسوب می شود. با صدمه به این ناحیه توانایی دویدن ، راه رفتن و حرکت کردن از فرد گرفته می شود. معمولاً برای بازیابی حرکت و توانایی این عضو ، در کنار سایر روش های درمانی ، فیزیوتراپی هم توصیه می شود.
دلایل و علت های پارگی تاندون پاتلا
هنگامیکه فشار بیش از اندازه و مداومی به این ناحیه وارد شود ، این فشار مازاد می تواند منجر به پارگی تاندون زانو شود. معمولاً این اتفاق هنگام ورزش و حین پریدن می افتد. زمانیکه می پریم ، وزنی معادل ده برابر وزن معمولیمان ، به این ناحیه فشار می آورد. در این هنگام ، عضلات چهار سر و پشت ساق پا ، همزمان کمک می کنند از روی زمین بلند شوید و موقع پایین آمدن عضلات چهار سر پا ، زانو را صاف نگه می دارند. به همین دلیل ، امکان آسیب رسیدن به این ناحیه بیشتر است و معمولاً پارگی های میکروسکوپی بوجود می آیند. در آغاز این اتفاق ، شاید متوجه دردی نشوید ولی بمرور خود را نشان می دهد و ممکن است در آینده با هر فشار و ضربه ای ، آسیب ها بیشتر شوند و سایر تاندون ها را هم درگیر کنند.
نشانه ها و علائم پاره شدن تاندون زانو چیست ؟
برخی از علامت ها و نشانه های شایع پارگی تاندون زانو ، عبارتند از:
- درد شدید در قسمت تاندون ، بخصوص هنگام خم کردن زانو
- درد عضلات چهار سر ران
- خشکی پا ، مخصوصاً هنگام خم کردن زانو
- ضعف پا و پشت ساق
- حساسیت به لمس و گرمای ناحیه مذکور
- عدم تعادل
راه های تشخیص پارگی تاندون
رایج ترین راه های تشخیص پارگی تاندون ، شامل تصویربرداری با اشعه ایکس ، ام آر آی و سونوگرافی می شوند. اشعه ایکس ، برای تشخیص هر گونه آسیبی ، مثل پارگی تاندون روش خوبی است و اگر جراح زانو پس از تصویربرداری با اشعه ایکس ، مشکوک به پارگی تاندون زانو باشد ، سونوگرافی یا ام آر آی را تجویز می کند. البته ام آر آی ، آسیب هایی مثل پارگی تاندون را واضح نشان نمی دهد ولی جراح زانو با تشخیص سلامت سایر اندام ها ، مثل رباط و غضروف به تشخیص خود اطمینان می یابد.
درمان پارگی تاندون پاتلا زانو
معمولاً پارگی تاندون زانو ، جزو آسیب هایی نیست که صبر کنیم خودبخود خوب شود و عدم رسیدگی به آن منجر به آسیب های جدی تری ، مثل ضعف عضلات چهارسر و عدم توانایی در حرکت می شود. جراح زانو ، با توجه به نوع و میزان صدمه به این قسمت ، راه درمانی مناسب را انتخاب می کند. درمان های غیر جراحی ، شامل بستن ناحیه مذکور با بریس یا زانوبند و فیزیوتراپی است.
در صورتیکه آسیب دیدگی شدید و پارگی کامل باشد ، جراح استفاده از جراحی مفصل زانو را توصیه می کند و طی این عمل ، تاندون های پاره و جدا شده را ترمیم می کند و موجب اتصال دوباره آن ها به کشکک می شود. پس از تشخیص پارگی تاندون زانو در تهران توسط یک جراح ماهر ، هر چقدر عمل جلو بیفتد ، امکان ترمیم و بهبود سریع تر ایجاد می شود. همچنین ، با تشخیص و جراحی بموقع امکان دارد جای عمل و اسکار محو شده و تاندون ها کوتاه نمی شوند. البته جراحی پارگی تاندون ، بصورت سرپایی است و با توجه به سلامتی عمومی فرد ، شاید نهایتاً به یک شب بستری در بیمارستان نیاز داشته باشد. معمولاً برای جراحی پارگی تاندون ، بی حسی روی قسمت نخاع صورت می گیرد یا از بیهوشی عمومی استفاده می شود.
مراقبت های بعد از جراحی پارگی تاندون زانو
پس از جراحی ، محل مورد نظر را با استفاده از زانو بند می بندند و با کمک واکر و عصا می توانید بایستید و وزن خود را بر آن وارد کنید. اوایل نمی توان وزن زیادی روی ناحیه مذکور وارد کرد ولی بعد از گذشت یک ماه می توان تا نصف وزن بدن را روی آن انداخت. توجه داشته باشید ، در صورت عدم استراحت و انجام زود هنگام فعالیت و ایجاد فشار و تنش به این ناحیه ، روند بهبودی به کندی پیش می رود ؛ پس برای نتیجه گیری سریع تر ، موارد احتیاطی و مراقبتی را رعایت کنید.
بعد از عمل زانو ، جراح ، شما را به فیزیوتراپیست ارجاع می دهد تا با انجام فعالیت های مخصوص دوره توانبخشی را شروع کنید. برای از سر گیری فعالیت های روزانه ضمن رعایت نکات مراقبتی ، بایستی سه ماه صبر کنید و پس از 6 ماه می توانید شروع به فعالیت های ورزشی کنید ولی توجه داشته باشید همچنان ، محدودیت هایی وجود دارند و برای بهبود کامل باید یک سال صبوری به خرج دهید.
انواع پارگی تاندون پاتلای زانو
در کل ، امکان ایجاد دو نوع پارگی در تاندون ها وجود دارد که عبارتند از پارگی جزئی و پارگی کامل. در پارگی های جزئی تاندون کشکک زانو ، این عضو بطور کامل جدا نمی شود و همچنان در جای خود وصل است. در حالیکه در پارگی های کامل ، تاندون کشکک کاملاً جدا شده و با این اتفاق ، اصلاً نمی توان زانو را حرکت داد و اصطلاحاً قفل می شود.
- پارگی های جزئی : بسیاری از پارگیهای تاندون پاتلا باعث جدا شدن کامل تاندون نمی‌شوند. برای درک بهتر از پارگی جزئی تاندون پاتلا ، تصور کنید که تاندون مثل یک طناب کشیده شده است ، اما رشته‌های آن هنوز از هم جدا نشده‌اند. این وضعیت در پارگی جزئی تاندون پاتلا مشاهده میشود.
- پارگی های کامل تاندون زانو : زمانی که تاندون پاتلا به طور کامل از کشکک زانو جدا می شود ، این وضعیت به عنوان پارگی کامل شناخته میشود. این جدا شدن کامل اتصال باعث میشود که نتوانید زانوی خود را به صورت کاملاً صاف و مستقیم درآورید.
درصورت پارگی کامل تاندون پاتلای زانو انجام جراحی ترمیمی و درکنار ان تقویت جدی حین جراحی ضروری است و عدم انجام جراحی باعث عدم صاف شدن کامل زانو و ضعف مفرط ان میشود.
ورزش برای درمان پاره شدن تاندون زانو
انواع مختلفی از ورزش برای کاهش تنش در تاندون زانو توصیه می شود. این فعالیت ها می توانند به بهبود آسیب ها کمک کرده و التهاب تاندون زانو را کاهش دهند. ورزش درمانی زانو به چند دسته اصلی تقسیم می شود ، هر کدام با اثرات خاص خود همراه هستند :
- ورزش های کششی: تمرینات کششی با انجام منظم و پیوسته ، گرفتگی ماهیچه ها را کاهش داده و به تقویت اتصال ماهیچه و تاندون کمک می کنند. حین انجام این تمرینات ، به پرش و جست و خیز پرهیز کنید.
- ورزش های تقویتی : تقویت ماهیچه های ران به تاندون کاسه زانو فشار می آورد. برای تقویت این ماهیچه ها از تمریناتی که شامل خم و راست کردن آهسته پاها هستند ، استفاده کنید. این تمرینات بسیار برای تقویت زانو مفید هستند.
روش های پیشگیری از پارگی تاندون زانو
غالباً پیشگیری از پارگی تاندون پاتلا و تاندون چهارسر چالش برانگیز است. با این حال ، انجام ورزش های منظم ، تمرینات کششی و انجام گرم کردن و سرد کردن مناسب قبل و بعد از فعالیت های ورزشی می تواند به تقویت تاندون زانو کمک زیادی کند. علاوه بر این ، پیشگیری از بروز تاندونیت پاتلا می تواند خطر آسیب های حادی که به تاندون زانو وارد می شود ، از جمله پارگی را کاهش دهد. روش RICE که مخفف چهار جزء استراحت (Rest) ، کمپرس یخ (Ice) ، فشردن (Compression) و بالا نگه داشتن عضو (Elevation) است ، نیز به عنوان یک روش مؤثر در پیشگیری از بروز آسیب های جزئی استفاده می شود. این آسیب ها ممکن است به مرور زمان انباشته شده و در نهایت به پارگی کامل تاندون پاتلا منجر شوند ؛ بنابراین ، یعد از انجام ورزش های سنگین ، استفاده از روش RICE توصیه می شود.
روش های تقویت تاندون زانو
اگر به تازگی درمان پارگی تاندون زانو شما تمام شده است ، انجام تمرینات ورزشی کم برخورد (low impact) می تواند به شما در توان بخشی و افزایش انعطاف پذیری زانو کمک نماید. ابتدا با کشش عضلات همسترینگ (عضلات خلف ران) شروع کنید. در این تمرین ، با قرار دادن پای آسیب دیده بر روی یک شیء مرتفع مانند چهارپایه یا نیمکت و سپس خم شدن به جلو ، می‌توانید کشش عضلات همسترینگ خود را در پشت ران احساس کنید. سپس به سراغ کشش عضلات چهارسر (عضلات جلوی ران) بروید. برای این کار ، قوزک پای آسیب دیده را در حالت ایستاده عقب تر از بدن خود نگه دارید. می توانید از دیوار یا چارچوب نیز به عنوان تکیه گاه خود استفاده کنید.
مرحله بعدی بازیابی قدرت عضلانی است. در این مرحله ، ممکن است همچنان برای وارد کردن تنش بیش از حد به عضلات زود باشد. تمرینات خود را به بلند کردن اندام تحتانی از زمین محدود کنید. برای این کار ، روی زمین دراز کشیده و به پهلو بچرخید ؛ به‌طوری که پای آسیب‌دیده تان به سمت بالا قرار گیرد. سپس اندام خود را بلند کرده و مجدداً به پایین برگردانید. پس از اینکه یک ست از این تمرینات را در حالت خوابیده به پهلو انجام دادید ، به پشت بخوابید و این ورزش را تکرار کنید.
وقتی احساس کردید که کم‌کم قدرت عضلانی‌تان روبه افزایش است ، می توانید با انجام تمرینات اسکوات وزن بیشتری بر روی اندام خود بگذارید. ابتدا با تمرین استپ – آپ شروع کنید. در این تمرین ، بایستی پای مبتلا را بر روی یک پله یا جعبه گذاشته و سپس بر روی پله بالا و پایین بروید. همچنین می توانید اشکال مختلف اسکوات پا را نیز امتحان کنید. یک دیوار را به عنوان تکیه گاه خود قرار داده و پاهایتان را تا جایی که می توانید خم کنید. ممکن است در ابتدا این کار برایتان دشوار باشد ، اما به‌مرور زمان انعطاف بیشتری پیدا خواهید کرد. برای سخت تر کردن تمرین ، می توانید با دستتان وزنه هایی را نیز نگه دارید.
تمرین دیگر ، اسکوات تک پا نام دارد و در آن بایستی تمامی وزن خود را بر روی پای آسیب‌دیده قرار دهید. دقت داشته باشید که عجله در مرحله نقاهت از تاندونیت پتلا ممکن است باعث شود که مجدداً به خود آسیب برسانید ؛ بنابراین ، سعی کنید این ورزش ها را مرحله به مرحله پیش برده و ابتدا از تمرینات آسان و در حد توان خود شروع کنید.
تشخیص پارگی تاندون پاتلا
بهترین جراح زانو در تهران ، در صورتی که شک به پارگی تاندون زانو دارید ، برای تشخیص دقیق وضعیت شما ، شامل علائم و سابقه بیماری‌های قبلی تان ، سؤالاتی را مطرح خواهد کرد. برخی از این سؤالات عبارتند از:
- آیا قبلا آسیبی به ناحیه جلوی زانو وارد شده ؟
- آیا علائم تاندونیت پاتلا را تجربه کرده اید ؟
- آیا بیماری های خاصی مانند بیماری های روماتولوژیک دارید که ممکن است خطر آسیب به تاندون زانو را افزایش دهد ؟
- آیا قبلاً جراحی های زانو مانند تعویض کامل مفصل یا عمل رباط صلیبی قدامی انجام داده اید ؟
بعد از بررسی علائم و سابقه بیماری ، جراح ممکن است معاینه کاملی روی زانوی شما انجام دهد ، از جمله اندازه‌گیری توانایی باز کردن (اکستنشن) زانوی شما. اگر قادر به صاف کردن کامل زانو نباشید ، ممکن است پزشک تشخیص پارگی تاندون زانو را برایتان در نظر بگیرد. این بخش از معاینه ممکن است درناک باشد ، اما ارزیابی آن برای تشخیص دقیق پارگی تاندون پاتلا ضروری است.
نقش تاندون زانو
همان طور که قبلاً بیان شد ، تاندون ها نوارهای ضخیمی از بافت هم بند هستند که ماهیچه ها را به استخوان متصل می کنند. مانند رباط ها ، این تاندون ها از کلاژن ساخته شده اند و می توانند تنش را تحمل کنند. وظیفه تاندون ها در حرکت دادن استخوان های بدن ما را در هنگام انقباض عضلات برعهده دارند. تاندون هایی که در منطقه زانو قرار دارند شامل تاندون چهارسر ران ، تاندون کشکک ، تاندون های همسترینگ و نوار ایلیوتیبیال می شوند.
تزریق پی آر پی برای درمان پارگی تاندون زانو
در درمان پارگی تاندون زانو ، روش تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) ، یک رویکرد غیر جراحی است که با بهره‌گیری از توانایی خود درمانی بدن ، فرایند بهبودی را تسریع و تقویت می کند. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در واقع نوعی پلاسمای خون است که با حاوی پلاکت هایی حاوی عوامل رشد ، غنی شده است. تزریق پی آر پی زانو ، نقش اساسی در بهره برداری از خواص طبیعی پلاکت ها دارد ؛ زیرا با تزریق PRP ، مقدار زیادی از فاکتورهای رشد آزاد می شوند که باعث تسریع فرایند بهبودی بافت های نرم و جراحات می شوند. این نوع تزریق مستقیماً بر روی منطقه آسیب دیده اعمال می شود تا فرایند خود درمانی بدن را تحریک کند. توجه داشته باشیم که درصورت پارگی کامل تاندون پاتلا باید جراحی ترمیمی تاندون با نخ های مخصوص و گرافت تقویتی انجام داد.
روزبخیر جناب دکتر می خواستم ببینم آیا امیدی برای یافتن درمانی کامل برای پارگی تاندون زانو وجود داره تا به حالت اول خود برگرده یا نه برای همیشه این آسیب خودش رو دز بدن نشون میده حتی در آینده ؟
باسلام واحترام
پارگیهای تاندون و رباط زانو در سنین مناسب قطعا با جراحی بهبود قابل توجه خواهد یافت