یکی از آسیب های شایع در زانو پارگی رباط صلیبی است که در افراد بسیاری بخصوص ورزشکاران اتفاق میفتد. درصورتی که طی انجام فعالیت بدنی شدید احساس درد و بی ثباتی در زانو کردید ، احتمالا دچار پارگی یا کشیدگی رباط صلیبی شده اید. درصورت عدم درمان و رسیدگی به موقع ، ناحیه آسیب دیده ورم شدیدی می کند. بنابراین اگر دچار مشکل شدید ، حتما برای درمان به بهترین جراح زانو در تهران مراجعه نمایید. متقاضیان درمان پارگی رباط صلیبی در تهران برای معاینه و مشاوره حضوری توسط دکتر علیرضا عسکری می توانند از اطلاعات تماس مندرج در سایت استفاده کنند. برای اینکه با عملکرد رباط صلیبی آشنا شوید ، در ادامه توضیح می دهیم که اصلا این عضو چیست و درصورت بروز چنین مشکلی چگونه می توان برای درمان اقدام کرد.
رباط صلیبی چیست ؟
برای کسب اطلاعات درمورد پارگی رباط صلیبی ابتدا باید این عضو را بشناسید. مفصل زانو از طریق چهار رباط ، حالت لولایی خود را حفظ کرده و ازطریق آن ها می تواند حرکت کند. رباط اندام باند مانندی است که در نگهداری استخوان های زانو کنار هم نقش دارد. رباط جانبی در دو سمت زانو واقع شده اند و دو رباط دیگر به نام های رباط صلیبی قدامی یا ACL و رباط صلیبی خلفی یا PCL در قسمت داخلی زانو قرار دارد. رباط صلیبی قدامی و خلفی از روی هم دیگر عبور می کنند و به همین دلیل بنام صلیبی شناخته شده اند. این رباط ها تا استخوان ران یا فمور و استخوان ساق پا یا تیبیا کشیده می شوند. رباط صلیبی قدامی حرکت رو به جلوی ساق پا را کنترل می کند و رباط صلیبی خلفی کنترل کننده حرکت رو به عقب استخوان ساق پا نسبت به استخوان ران است. آسیب ها و درمان های هر یک را به تفصیل در ادامه توضیح داده ایم.
انواع رباط صلیبی
رباط صلیبی که در کپسول مفصلی زانو قرار دارد به دو نام رباط صلیبی قدامی و پشتی شناخته می شوند که به دلیل نوع عملکرد خود به این نام خوانده می شوند. رباط صلیبی از بخش زیرین کندیل خارجی استخوان آغاز و تا بخش های جلویی درشت در زانو ادامه پیدا می کند. وقتی فرد در حالت ایستاده و صاف قرار بگیرد رباط صلیبی قدامی با کشیده شدن ، از حرکت رو به عقب زانو ممانعت می کند. به طور ساده تر رباط صلیبی قدامی کشیده می شود تا زانو به سمت عقب رانده نشود. اما در حالتی که زانو خم شود رباط صلیبی نیز شل شده و عمل تا شدن زانو را تسهیل می کند.
رباط صلیبی پشتی با قدرت دو برابر بیشتر از رباط صلیبی قدامی موجب کشش بسیار محکم تری می شود. وظیفه رباط صلیبی پشتی اتصال کندیل داخلی ران به قسمت درشت نی بوده و با این کار مانع از به عقب رانده شدن درشت نی می شود.
علت پارگی رباط صلیبی
- موقعیت های ایجاد پارگی رباط صلیبی ذکر شد که فشار و ضربه ناگهانی از آن جمله بودند ، عوامل دیگری نیز در بروز پاره شدن رباط صلیبی دخیل هستند که در ادامه به شرح چند نمونه اکتفا شده است. عوامل هورمونی و ژنتیکی و آناتومیک از جمله عوامل تاثیرگذار بر پارگی این عضو هستند.
- عوامل ژنتیکی نیز از جمله عللی است که افراد را به صورت وراثتی در معرض خطر بیشتر برای پاره شدن رباط قرار می دهد.
- از بین عوامل آناتومیک نیز می توان به عواملی نظیری هایپراکستنشن زانو ، پرونیش پا و سستی رباط اشاره داشت. همچنین اگر شکاف بین کندیلی ران کوچک باشد و یا زاویه (کیو) بیش از حد نرمال باشد می تواند رباط را در برابر پارگی آسیب پذیر کند.
- عوامل هورمونی به ویژه در زنان آن ها در معرض خطر بیشتر برای پارگی رباط صلیبی قرار می دهد. وجود گیرنده های مرتبط با هورمون های استروژن و پروژسترون بر میزان آسیب رباط صلیبی تاثیر گذاشته و زنان ورزشکار را با ریسک بیشتری در این زمینه مواجه می کند.
پارگی رباط صلیبی قدامی
از رایج ترین آسیب های زانو پارگی رباط صلیبی قدامی است. هرگونه حرکت ناگهانی و شدید می تواند به پارگی یا کشیدگی این رباط منجر شود. درصورت بروز چنین مشکلی ، فرد درد شدیدی را احساس می کند که دراینصورت نباید راه برود یا به پای خود فشار بیاورد. هرچقدر علائم شدیدتر باشند ، احتمال پاره رباط صلیبی بیشتر است. البته پارگی ممکن است جزئی باشد یا کامل. همچنین درصورتیکه فشار زیاد باشد ، امکان پارگی همزمان رباط صلیبی قدامی با رباط جانبی داخلی و منیسک داخلی وجود دارد.
انواع پارگی رباط صلیبی قدامی
آسیب یا پارگی رباط صلیبی شامل پارگی خفیف ، پارگی متوسط و پارگی کامل می شود. در پارگی خفیف بی ثباتی دیده نمی شود و خونریزی کمی دارد. در پارگی متوسط پارگی بصورت ناقص اتفاق افتاده وتا حدودی بی ثبات است ، ضمن اینکه خونریزی دارد. در نهایت ، پارگی کامل است که همزمان با خونریزی زیاد بی ثباتی زیادی هم دارد. در این نوع پارگی صدای پاره شدن به گوش می رسد ، درحالی که احساس خالی شدن زانو هم ایجاد می شود. هنگام پارگی ، درد شدیدی ایجاد می شود اما بعد از آن کاهش می یابد ولی درد ثانویه ای به سراغ بیمار می آید که ناشی از خونریزی مفصل یا همارتروز است. این درحالیست که در پارگی ناقص فرد بخاطر درد شدید نمی تواند حرکت کند.
علائم و نشانه های پارگی رباط صلیبی قدامی
- درد و تورم در روز اول که ممکن است به خودی خود از بین برود.
- عدم توانایی در حرکت
- شنیدن صدای پارگی به همراه درد شدید
- حس بی ثباتی و ناپایداری در زانو
- درد موقع دست زدن به زانو
- احساس ناراحتی حین راه رفتن
تشخیص پارگی رباط صلیبی
پزشک ارتوپد با معاینه بالینی می تواند به این مشکل پی ببرد اما گاهی تصویربرداری MRI هم توصیه می شود. همچنین جراح با تست لاکمن تشخیص دقیق تری درمورد نوع پارگی رباط صلیبی می دهد. در این تست بیمار به پشت می خوابد و زانو را 20 تا 30 درجه خم می کند. جراح انتهای استخوان ران را با یک دست محکم نگه داشته و با دست دیگر استخوان ساق را آرام بطرف جلو می کشد. درصورتیکه ناپایداری زیاد شود و تست مثبت شود ، یعنی پاره شدن رباط صلیبی قدامی اتفاق افتاده است. این تست حساسیت و دقت بالایی دارد و معمولا جراح برای تایید تشخیص همین کار را با زانوی دیگر هم انجام می دهد. برای تشخیص ، از علامت کشویی قدامی و تست شیفت پیووت هم استفاده می شود.
درمان پارگی قدامی رباط صلیبی
درمان پارگی رباط صلیبی قدامی بنا بر شدت ، نوع و شرایط بیمار به دو صورت جراحی و غیر جراحی انجام می گیرد. در هر دو درمان فیزیوتراپی توصیه می شود. در درمان پارگی خفیف از روش هایی مثل کمپرس یخ برای کاهش تورم و درد استفاده می کنند. تمرینات خاصی برای حرکت زانو داده می شود. بعد از آن نوبت تمرین های عملکردی و تعادلی است. نهایتا تمرین های مربوط به تقویت عضله داده می شود.
برای درمان پارگی متوسط پزشک همان مراحل قبلی را توصیه می کند ، به علاوه اینکه برای محافظت از بافت صدمه دیده حین پارگی رباط صلیبی از بریس استفاده می کند. درنهایت ، برای درمان پارگی کامل اگر بیمار ورزشکار جوانی باشد ، احتمالا عمل جراحی زانو توصیه می شود. سن و سال و شرایط بیمار درنظر گرفته می شود ، مثلا کسی که سن و سال بالایی دارد یا دچار آرتروز است ، جراحی روی او انجام نمی شود. در این حالت متخصص سایر تکنیک های درمانی مثل پی آر پی و ازون را توصیه می کند. برای پارگی های کامل یکی از دو روش ترمیمی یا بازسازی در جراحی استفاده می شود. ضمنا در تکنیک های جراحی رباط صلیبی از تاندون های خود بیمار یا از جسد cadaver بر اساس شرایط بیمار استفاده می شود.
بلافاصله بعد از عمل بیمار با کمک عصا راه می رود و هیچ گونه گچ گیری انجام نمی شود ، بنابراین از محدودیت های بعد از عمل نباید ترسید. ضمنا توجه داشته باشید عدم جراحی رباط صلیبی قدامی باعث افزایش میزان پارگی منیسک زانو ، خالی کردن مکرر زانو و آسیب غضروفی و در نهایت افزایش شانس آرتروز زانو شود. در تکنیک خاصی که جناب آقای دکتر عسکری هم از آن استفاده می کنند و ویدئوی آن در سایت موجود است ؛ ضمن حفظ اتصالات آناتومیک تاندونی ، زمینه حفظ خونرسانی گرافت و تکامل بهتر رباط بازسازی شده فراهم می آید.
پارگی رباط خلفی
احتمال پارگی رباط صلیبی قدامی نسبت به خلفی خیلی بیشتر است. طبق تحقیقات به عمل آمده زیر 20% از پارگی های رباط صلیبی مربوط به رباط صلیبی خلفی است. پارگی این ناحیه می تواند همراه با آسیب به سایر نقاط و رباط ها اتفاق بیفتد.
انواع پارگی رباط صلیبی خلفی
انواع پارگی و آسیب این رباط هم می تواند بصورت خفیف ، متوسط و کامل باشد. نکته حائز اهمیت در این مورد این است که همانطور که قبلا ذکر شد این پارگی کم اتفاق می افتد و گاهی احتمالا همراه با آسیب به سایر رباط ها باشد. در حالت خفیف ، پارگی جزئی و کم است و در حالت دوم یا متوسط ، پارگی جزئی به همراه احساس ناپایداری در پشت زانو اتفاق می افتد. در نوع آخر پارگی بصورت کامل صورت گرفته و زانو کاملا لق و ناپایدار است.
علائم و نشانه های پارگی رباط صلیبی خلفی
- التهاب و ورم
- درد مبهم در پشت زانو سریعا بعد از آسیب یا روز بعد از آن ، مخصوصاً اگر هنگام دست زدن در پشت زانو شدید شود
- احساس گرما در پشت زانو
- احساس شلی ، لقی و بی ثباتی در زانو (درصورت عدم رسیدگی ، این حالت ممکن است تا سال ها همراه بیمار باشد)
- عدم توانایی در حرکت
- عدم توانایی در خم کردن زانو یا احساس سفتی
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی
تشخیص نوع خلفی
پزشک برای تشخیص این نوع پارگی رباط صلیبی زانوی بیمار را معاینه بالینی می کند و حین بررسی میزان تحرک زانو سوالاتی از او می پرسد. همچنین ، احتمالا برای تعیین مقدار آسیب دیدگی تصویربرداری اشعه ایکس یا MRI یا سی تی اسکن را توصیه کند.
درمان رباط صلیبی خلفی
براساس نوع و شدت پارگی رباط صلیبی برای درمان غیر جراحی در این نوع پارگی هم فیزیوتراپی نقش مهمی دارد. بعضی از تمرین های ورزشی به تثبیت زانو و تقویت عضلات کمک می کنند. ضمنا جراح ممکن است استفاده از عصا برای فشار نیامدن به زانو را پیشنهاد کند. زانو بند مورد دیگری است که می تواند بی ثباتی زانو را بهبود دهد. در نهایت ، درصورتی که آسیب شدید باشد ، باتوجه به شرایط بیمار ، ممکن است جراحی توصیه شود. در اکثر موارد برای بازسازی رباط از آرتروسکوپی زانو استفاده می شود.
انواع مختلف آسیب دیدگی رباط صلیبی زانو
آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL) در درجات متفاوتی از کشیدگی درجه یک ، دو یا سه قابل دسته بندی است. در ادامه ، ویژگی های هر یک از این درجات را بررسی می کنیم.
- کشیدگی درجه یک
- بافت رباط کشیده شده است ، اما پارگی ندارد.
- حساسیت و تورم کمی وجود دارد.
- زانو در حین فعالیت احساس بی ثباتی نمی کند.
نکته: در این حالت ، بیمار ممکن است درد شدیدی حس نکند ، حتی ممکن است هیچ دردی نداشته باشد ، اما درمان پزشکی حتما لازم است ؛ زیرا این آسیب دیدگی خفیف همچنین خطر آسیب دیدگی مجدد را افزایش می دهد.
- کشیدگی درجه دوم
- بافت رباط تا حدی پاره شده یا پارگی ناقص همراه با خونریزی دارند.
- حساسیت کم و تورم متوسط ، همراه با از دست دادن عملکرد وجود دارد.
- ممکن است که مفصل در طول فعالیت ، احساس ناپایداری کند یا قادر به استفاده از زانو نباشید.
- درد با معاینه و لمس ، شدید می‌شود.
- کشیدگی درجه سوم
- بافت رباط کاملا پاره شده (پارگی واضح و کامل است) ؛ خود رباط به طور کامل ، دو قسمت می شود.
- ممکن است خونریزی زیرپوستی را شاهد باشید.
- حساسیت وجود دارد ، اما درد محدود است ؛ زیرا تمام بافت های مفصل از بین رفته اند.
- ممکن است که تورم کم یا زیاد باشد.
- رباط نمی تواند حرکات زانو را کنترل کند. زانو احساس ناپایداری می کند یا حتی از جای خود بیرون می زند.
- همارتروز (خونریزی داخل مفصل) در عرض ۱-۲ ساعت رخ می دهد.
شایع‌ترین موقعیت های ایجاد پارگی رباط صلیبی
آسیب های رباط صلیبی قدامی (ACL) در انجام فعالیت های زیر بسیار رخ می دهد. بنابراین در این زمان ها بیشتر از هر زمانی مراقب پا و زانوی خود باشید.
- توقف ناگهانی در حین دویدن
- کاهش سرعت در حین دویدن
- تغییر جهت سریع در حین دویدن
- پریدن یا فرود نادرست
- صدمات تماسی ، مانند تکل فوتبال
- استفاده بیش از حد از پا در اثر فعالیت ضربه ای مکرر ، مانند حرکات رزمی.
توجه داشته باشیم که در موارد پارگی درجه یک یا دو درمان تقویت عضله چهار سر ران و PRP و در پارگی های درجه سه که خالی کردن زانو رخ می دهد جراحی بازسازی رباط صلیبی الزامی است.
