پروتز زانو یا ایمپلنت زانو یکی از روش های پیشرفته درمانی است که به‌منظور تسکین درد و بهبود عملکرد زانو در بیماران مبتلا به آرتروز یا آسیب های شدید زانو انجام می شود. این جراحی شامل جایگزینی قسمت آسیب دیده زانو با یک پروتز مصنوعی است که می تواند به‌صورت کامل یا نیمه‌پروتز باشد. پروتز کردن زانو دارای مزایای فراوانی است، از جمله کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی که به بیماران این امکان را می دهد تا به فعالیت های روزمره خود بازگردند. با این حال مانند هر عمل جراحی ممکن است عوارض و خطراتی نیز وجود داشته باشد. بنابراین انتخاب بهترین جراح زانو و اطلاع از مراحل جراحی و مراقبت های بعد از عمل بسیار مهم است. با توجه به پیشرفت های علمی در این حوزه ، تکنیک های جدید و انواع مختلف ایمپلنت زانو بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران ایجاد کرده است.
جنس پروتز زانو از چیست ؟
ایمپلنت زانو معمولا از ترکیبی از مواد مختلف ساخته می شود تا به استحکام و عملکرد مطلوبی دست یابد. فلزات مانند استیل ضد زنگ و تیتانیوم در ساختار پروتز استفاده می شوند، زیرا این آلیاژها مقاومت بالایی در برابر خوردگی و فشار دارند. برای کاهش اصطکاک و بهبود حرکت ، پلی اتیلن به‌عنوان ماده ای برای سطح تماس بین استخوان و پروتز به کار می رود. این ماده به تسهیل حرکت زانو کمک می کند و راحتی بیشتری را برای بیمار فراهم می آورد. همچنین در برخی پروتزها از مواد سرامیکی استفاده می شود که به دلیل مقاومت بالا در برابر سایش ، دوام بیشتری دارند. علاوه بر این استفاده از مواد کامپوزیتی نیز به کاهش وزن و افزایش استحکام پروتز کمک می کند. با این ترکیبات پروتز زانو می تواند نیازهای بیماران را به خوبی برآورده کرده و کیفیت زندگی آن ها را بهبود بخشد.
انواع پروتز زانو
پروتزهای زانو به طور کلی به چند نوع اصلی تقسیم می شوند که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. این انواع شامل:
- پروتز کامل (Total Knee Replacement) : در این نوع تمام قسمت های آسیب دیده زانو ، از جمله استخوان های ران و درشت نی ، با پروتز جایگزین می شود. این پروتزها برای بیماران مبتلا به آرتروز شدید یا آسیب های گسترده مناسب هستند.
- پروتز زانو نیمه (Partial Knee Replacement) : در این نوع فقط یک یا چند قسمت از زانو که آسیب دیده اند، جایگزین می شود. این روش برای بیمارانی که تنها در یک قسمت زانو مشکل دارند ، مناسب است و معمولا دوره بهبودی بیماران بعد از عمل کوتاه است.
- پروتز زانو با تکنولوژی متحرک (Mobile Bearing Knee Prosthesis) : این نوع پروتز طراحی شده است تا حرکت بیشتری در هنگام راه رفتن فراهم کند. این ویژگی می تواند به بهبود عملکرد زانو کمک کند.
- پروتز زانو برای بیماران خاص : این شامل پروتزهای مخصوص برای بیماران دیابتی یا کسانی است که دارای مشکلات خاص استخوانی هستند. این پروتزها به‌طور خاص طراحی شده اند تا نیازهای ویژه این بیماران را برآورده کنند.
- پروتزهای آرتروسکوپی : این نوع پروتزها به‌طور خاص برای درمان آسیب های جزئی و بهبود عملکرد زانو بدون نیاز به جراحی بزرگ طراحی شده اند.
انتخاب نوع پروتز زانو بستگی به وضعیت پزشکی بیمار و توصیه جراح دارد.
بعضی از برندها مطرح ایمپلنت زانو
برخی از برندهای معتبر و مطرح در زمینه تولید پروتز زانو عبارتند از:
- Smith & Nephew : یکی از پیشروهای جهانی در تولید تجهیزات پزشکی از جمله ایمپلنت های زانو با طراحی های پیشرفته و فناوری های نوین.
- Zimmer Biomet : این شرکت به خاطر کیفیت بالا و نو آوری در طراحی پروتزهای زانو شهرت دارد و انواع مختلفی از پروتزهای کامل و نیمه پروتز را ارائه می دهد.
- Stryker : این برند معروف به دلیل تولید ایمپلنت‌های زانو با تکنولوژی‌های متحرک و طراحی‌های پیشرفته شناخته می‌شود.
- DePuy Synthes : یکی از زیر مجموعه های شرکت جانسون که به تولید بهترین مارک پروتز زانو و دیگر ایمپلنت های ارتوپدی معروف است.
- Medtronic : این شرکت به تازگی در زمینه تولید ایمپلنت‌های زانو فعال شده و با تمرکز بر نوآوری و فناوری‌های پیشرفته شناخته می‌شود.
- Aesculap : این برند آلمانی به خاطر کیفیت بالای محصولات خود و تکنولوژی های نوین در زمینه بهترین برند ایمپلنت زانو معروف است.
چه موقع از پروتز زانو استفاده می شود؟
استفاده از پروتز زانو معمولا در شرایط خاصی توصیه می شود که ناراحتی و درد بر کیفیت زندگی بیمار تاثیر گذاشته باشد. یکی از اصلی ترین دلایل این تصمیم ، آرتروز شدید زانو است که در آن التهاب و درد به حدی می رسد که حرکت بیمار را به‌شدت محدود می کند. همچنین در آسیب های شدید زانو مانند شکستگی یا آسیب به لیگامان ها زمانی که درمان های غیر جراحی مانند دارو یا فیزیوتراپی به نتیجه نرسند ، استفاده از پروتز ضروری می شود.
در مواردی که بیمار با سندرم زانوی درد مزمن مواجه باشد و این درد به‌طور مستمر و بدون پاسخ به درمان های معمول ادامه یابد ، پروتز زانو می تواند گزینه ای مناسب باشد. همچنین اگر زانو به دلیل بیماری ها یا آسیب دچار تغییر شکل مانند زانوی ضربدری یا زانوی پرانتزی شده باشد ، قرار دادن ایمپلنت زانو می تواند به اصلاح آن کمک کند. در نهایت زمانی که درد و محدودیت های حرکتی به طور جدی بر زندگی روزمره و فعالیت های اجتماعی بیمار تاثیر بگذارد ، جراحی پروتز زانو می تواند به بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی او منجر شود. مشاوره با یک جراح متخصص قبل از تصمیم گیری بسیار مهم است.
آیا با جراحی پروتز زانو درد از بین می رود؟
بله ، بلافاصله پس از عمل زانو بیمار در یکی از بیمارستان های تهران بستری شده و دیگر دردی که پیش از آن داشت را تجربه نمی کند. البته دوره بهبودی کمی بلند مدت است و بایستی صبوری به خرج داد ولی فرد بعد از این دوره به کارهای روزانه و فعالیت های بدنی خود باز می گردد.
ماندگاری و عمر پروتز زانو چقدر است؟
عمر پروتز زانو حدودا بین 15 تا 20 سال تخمین زده می شود اما این مدت زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. کیفیت مواد استفاده شده در پروتز ، نوع جراحی انجام شده و نحوه مراقبت های بعد از عمل می تواند تاثیر زیادی بر ماندگاری آن داشته باشد.
عوامل فردی مانند سن ، وزن و سطح فعالیت بیمار نیز نقش مهمی در ماندگاری و طول عمل پروتز زانو ایفا می‌کنند. بیماران فعال تر که ورزش های سنگین انجام می دهند ممکن است سریع تر به مشکلاتی مانند سایش پروتز دچار شوند. در حالی که بیماران با وزن بالا نیز ممکن است به دلیل فشار اضافی بر روی ایمپلنت عمر کمتری را تجربه کنند.
برخی از ایمپلنت های زانو جدیدتر و با تکنولوژی های پیشرفته تری ساخته می شوند ممکن است عمر طولانی تری داشته باشند. همچنین مراقبت های مناسب بعد از جراحی قرار دادن پروتز در زانو مانند فیزیوتراپی و پیروی از دستورات پزشک می تواند به افزایش ماندگاری پروتز کمک کند. در نهایت بررسی منظم با پزشک و توجه به علائم تغییرات در زانو برای حفظ سلامت پروتز بسیار مهم است.
جراحی پروتز زانو چطور انجام می شود؟
پزشک برشی به طول 10 ت 25 سانتی متر در قسمت بالای زانو ایجاد می کند. طول برش به شدت آسیب و نوع عمل بستگی دارد. سپی در طی عمل جراحی تعویض مفصل زانو برای قرار دادن پروتز ، کشکک را بر می دارد ، بعد از تخلیه غضروف و استخوان مورد نظر پروتز را جای گذاری می کند و در نهایت کشکک زانو را در جای خود قرار داده و بعد از تثبیت تمامی اجزا برش را بخیه می زند. تمام این روند بین 1 تا 2 ساعت طول می کشد.
مراقبت های بعد از جراحی پروتز زانو
در دوره نقاهت و بهبودی باید به این توصیه ها عمل کنید. حواستان باشد ، در چند روز اول بعد از جراحی هیچ فشاری به پا و زانویتان وارد نکنید. برای انجام کارهای شخصی مثل حمام کردن در چند روز اول از یک نفر کمک بگیرید. تمرین های ورزشی و فعالیت هایی که فیزیوتراپیست و جراحتان توصیه کرده را کامل انجام دهید. همچنین ، داروهایی که متخصص بعد از جراحی پروتز زانو تجویز کرده سر موقع مصرف کنید.
عوارض قرار دادن پروتز زانو
مثل هر جراحی دیگری این روش هم ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. علاوه بر توجه به توصیه های متخصص زانو ، حواستان باشد مبادا پروتز زانو جابجا شود. پروتزتان دچار آسیب یا شکستگی نشود. سایر عوارضی که ممکن است کوتاه مدت باشند شامل درد ، عفونت ، لختگی خون ، آسیب عروق و آسیب عصبی هستند ، ضمن اینکه اگر زانویتان کامل و درست خم نشد ، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. درصورتیکه با هرکدام از این مسائل برخورد کردید ، پزشکتان را در جریان بگذارید ممکن است برخی از این علائم موقتی باشند و با دارو و تمرین های فیزیوتراپی مناسب رفع شوند و یا برخی نیاز به جراحی مجدد برای قرار دادن پروتز زانو داشته باشند.
داوطلب ایده آل عمل تعویض مفصل زانو با پروتز
در موارد ساییدگی شدید زانو در صورتی که یکی از موارد زیر در مورد شما صدق می کند ، داوطلب ایده آلی برای جراحی تعویض مفصل زانو محسوب می شوید:
- روش‌های درمانی از قبیل فیزیوتراپی ، مصرف دارو و غیره ، کمکی به درمان درد زانوی شما نمی کند.
- فعالیت‌های روزانه تان به دلیل سفت شدن زانو و احساس درد شدید در ان با اختلال روبروشده است.
- مصرف دارو هیچ بهبودی در ورم و التهاب ناحیه زانو ایجاد نمی کند.
مهم‌ترین دلایل لزوم انجام عمل پروتز زانو در ساییدگی زانو
احساس درد در زانو حتی زمانی که در حالت نشسته هستیم و استراحت می کنیم و فشاری به زانو وارد نمی شود ، تغییر پیدا کردن شکل مفصل زانو ، ایجاد انحنای شدید در زانو که البته در عکس برداری های اشعه ایکس مشخص می شود و پزشک ، با مشاهده نتیجه عکس برداری ، وجود این انحنا را تشخیص داده و درمان مناسب را توصیه می کند.
آیا بعد از جراحی قرار دادن پروتز زانو فیزیوتراپی لازم است ؟
بعد از انجام عمل پروتز زانو انجام فیزیوتراپی اهمیت بسیار زیادی داشته و به عنوان یک فرایند مکمل برای دستیابی به نتیجه مطلوب ، عمل می کند. در طول این فاز ، نکات مهم و تمرینات خاصی توسط فیزیوتراپیست به بیمار آموزش داده می شود و برای توانبخشی ناحیه جراحی شده ، برنامه ریزی های لازم انجام می پذیرد. هر چند ممکن است در حین انجام تمرینات ، اندکی درد داشته باشید ولی به منظور دستیابی به نتیجه مطلوب ، لازم است حتماً این تمرینات را انجام دهید. پزشک برای مدیریت کردن درد احساس شده در طول تمرینات ، داروهای مسکن تجویز می‌کند. انجام بخشی از تمرینات در منزل ، طبق آموزش های داده شده توسط پزشک و پیگیر بودن در انجام این تمرینات ، می تواند سرعت بهبود شما را افزایش داده و کیفیت زندگی بهتری را برای شما به همراه داشته باشد.
