علائم و روش های درمان پوکی استخوان

هنگامی که استخوان ها تحلیل می روند و استحکام خود را از دست می دهند ، اصطلاحاً می گویند فرد دچار پوکی استخوان یا اُستئوپروز شده است. در سنین رشد استخوان ها تکامل پیدا می کنند و از سن 35 سالگی به بعد انرژی و قدرت بدن رو به افول می رود ؛ یعنی به تدریج از تراکم و قدرت استخوان ها کاسته شده و باعث شکنندگی آن ها می شود که با نام پوکی استخوان شناخته شده است. معمولاً این عارضه در نواحی مختلف بدن از جمله لگن ، ستون فقرات ، مچ دست و زانو اتفاق می افتد. درمورد این اختلال در زانو لازم است بدانید ، آرتروز مفصل این ناحیه و روماتیسم از عواملی هستند که در درازمدت و با عدم رسیدگی و درمان منجر به بروز این مشکل می شوند. درصورتیکه آرتروز زانو شدید باشد ، یکی از بهترین راه های درمان تعویض مفصل زانو است که بنابر توصیه و نظر پزشک انجام می شود. در ادامه این مقاله موارد و نکات مفیدی برای شما عزیزان ذکر شده است.

علائم پوکی استخوان زانو

معمولاً یکی از علائمی که پزشک را به وجود اُستئوپروز آگاه می کند ، وجود نوعی درد مبهم در نواحی مختلف استخوان یا عضلات است. بمرور زمان این دردها تشدید می شوند و فشار آمدن به نواحی دردناک اوضاع را وخیم تر می کند. همچنین ، ممکن است بیمار ، نسبت به تماس و لمس هم حساسیت پیدا کند. به توصیه بهترین جراح زانو در تهران ، دردهای ناشی از پوکی استخوان زانو ، عموماً بالای سه ماه طول می کشد و درنهایت مبتلایان به این بیماری ، با کوچکترین ضربه یا افتادن معمولی ، دچار شکستگی مفصل زانو یا سایر نواحی مختلف ، ازجمله لگن و غیره می شوند. علائم دیگری ازجمله خمیدگی بیش از حد ، کاهش قد ، گرفتگی شبانه مخصوصاً در پاها ، بی خوابی و لق شدن دندان ها در تشخیص این بیماری کمک کننده هستند.

آیا پوکی استخوان در خانم ها و آقایان به یک اندازه است؟

پاسخ بهترین متخصص در تهران به این سوال خیر است ؛ به دلیل اینکه خانم ها نسبت به آقایان دارای اسکلت بندی و استخوان های ظریفتری هستند ، معمولاً آمار بیماری در آن ها بیشتر است. در بین افراد بالای 50 سال ، از هر دو خانم یک زن این بیماری را دارد و در بین آقایان نیز ، از هر 4 مرد یک نفر از این اختلال رنج می برد. علاوه بر این ، یائسگی در خانم ها ، اولین تاثیرش را روی استخوان ها نشان می دهد. به این دلیل که پس از یائسگی ، تعادل هورمون ها به هم می خورد و سطح استروژن و پروژسترون کاهش می یابد. این دو هورمون زنانه ، نقش مهمی در ساختار و استحکام استخوان ها دارند. یائسگی زودتر از موعد در خانم های جوان ، به دلایل مختلف ازجمله جراحی یا قاعدگی غیرطبیعی هم ، همین تاثیر را دارد و موجب پوکی استخوان زودرس می شود. به همین دلیل درصد خانم های مبتلا به اُستئوپروز بیشتر از آقایان است.

البته در بین خانم ها هم ، آنهایی که لاغرتر و ظریف تر هستند ، بیشتر درگیر این معضل می شوند. همچنین ، در تقسیم بندی نواحی دنیا ، زن های سفیدپوست ، مخصوصاً اهالی شرق آسیا ، در مقایسه با دیگر زن ها در معرض خطر و ابتلا به این مشکل هستند. مخصوصاً اگر در بررسی های سوابق خانوادگی آن ها بروز چنین مشکلی مشاهده شود.

چرا به پوکی استخوان مبتلا می شویم ؟

معمولاً بین شکل گیری استخوان جدید و باز جذب استخوان های قدیمی تر تعادلی وجود دارد ، هنگامیکه این توازن به هم می خورد ؛ یعنی فرد دچار پوکی استخوان شده است. در چنین حالتی بدن بیمار توانایی تولید استخوان های جدید را از دست می دهد ، یا بیشتر استخوان های قدیمی را باز جذب می کند. برای درک بهتر این مسئله ، خوب است بدانید استخوان از دو ماده معدنی فسفات و کلسیم شکل گرفته است. بدن انسان برای اینکه بتواند کلسیم خون را حفظ کند به باز جذب کلسیم ذخیره شده در استخوان ها می پردازد و از آن برای کارکرد بهتر سایر اندام ها مثل قلب استفاده می کند.

حالا اگر بدن کلسیم کافی را جذب نکند یا نداشته باشد ، در تولید استخوان به مشکل بر می خورد. درنتیجه ، استخوان ها تضعیف و شکننده شده و بعد از چندین سال با بروز شکستگی در نواحی مختلف مثل زانو اُستئوپروز خود را نشان می دهد.

عوامل دیگری هم در ابتلا به این اختلال نقش دارند ، اعم از اختلالات تیروئیدی ، کم کاری عضلات ، سندرم کوشینگ ، سرطان استخوان ، ژنتیک و مصرف بعضی از داروهای خاص مثل داروهای ضد تشنج. علاوه بر این ، استعمال سیگار و نوشیدنی های الکلی ، کمبود کلسیم در رژیم غذایی و آرتروز نیز در بروز این عارضه بی تاثیر نیست.

چطور از ابتلا به پوکی استخوان پیشگیری کنیم ؟

با این راهکارها به توصیه بهترین جراح زانو در تهران می توان تا حدودی درصد ابتلا به این بیماری را کاهش داد:

• استفاده از مکمل های مناسب مثل کلسیم و ویتامین دی
• توجه به رژیم غذایی حاوی کلسیم مثل ماهی ، لبنیات و انواع سبزیجات و میوه ها ، حبوبات ، سویا و خشکبار.
• فعالیت و تحرک کافی در طول روز
• عدم مصرف سدیم و نمک زیاد
• استفاده از نور طبیعی خورشید
• عدم استعمال سیگار ، دخانیات و نوشیدنی های الکلی و کافئینی
• استفاده از روغن های مایع به جای روغن های حیوانی ، بخصوص روغن زیتون ، ذرت و آفتابگردان
• اجتناب از اضطراب و استرس

روش های تشخیص پوکی استخوان

یکی از راه های تشخیص این بیماری استفاده از تست سنجش و اندازه گیری میزان تراکم استخوان است. پزشک با استفاده از دستگاه DEXA و اشعه ایکس می تواند به وجود این مشکل پی ببرد. این پروسه زمان کمی می گیرد و درد خاصی ندارد. روش کار این دستگاه به این صورت است که دکتر با دستگاه چگالی استخوان را می سنجد و اندازه گیری می کند. روش بعدی ، انجام معاینه و تست است که در آن متخصص سابق پزشکی ، بیمار را بررسی می کند و با آگاهی از مواردی مثل داروهای مصرفی ، سبک زندگی ، سایر بیماری ها ، سوابق ژنتیکی و غیره متوجه می شود که بیمار دچار پوکی استخوان شده یا نه. پزشک همچنین ممکن است آزمایش خون را هم توصیه کند که با استفاده از آن میزان ویتامین دی و کلسیم ، هورمون تستسترون ، فسفر ، کارکرد تیروئید و کلیه را می سنجد.

روش های درمان پوکی استخوان

توجه داشته باشید که تشخیص به موقع تا حدی از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری می کند و از این طریق می توان روند بیماری را تغییر داد یا جلوی پیشرفت آن را گرفت. بهترین دکتر زانو در تهران ، نوع درمان را پس از انجام معاینات و آزمایش های مناسب ، با توجه به شرایط بیمار مشخص می کند. ممکن است بر اساس وضعیت جسمانی ، سن و سال و سایر شرایط بیمار ، درمان با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی ، افزودن مکمل ها و ویتامین ها ، توصیه انجام تمرین های ورزشی خاص مثل پیاده روی ، دوی آهسته ، تنیس و ورزش های هوازی و غیره صورت بگیرد.

همچنین متخصص ، امکان دارد رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین دی D و دی تری D3 برای بیمار تجویز کند. علاوه بر مکمل ها و قرص های ویتامین ممکن است به مصرف بیشتر برخی از غذاهای حاوی این ویتامین ها توصیه کند.

نوع دیگر درمان مصرف دارو است که جراح زانو برخی از داروهای مخصوص پوکی استخوان را برای کسانی تجویز می کند که احتمال شکستگی در آن ها زیاد است. معمولاً برای درمان این عارضه از هورمون درمانی هم استفاده می شود. اگر بلافاصله بعد از یائسگی هورمون استروژن تجویز شود ، باعث حفظ تراکم استخوان می شود. همچنین در اثر کاهش تستسترون در آقایان ، استفاده از این هورمون برای درمان به آن ها توصیه می شود.

پوکی استخوان در دوران جوانی

از لحظه تولد تا سن ۳۰ سالگی، بدن ما به جذب و نگهداری کلسیم در استخوان‌ ها مشغول است. این فرآیند باعث رشد و افزایش اندازه استخوان‌ ها و در نتیجه قد ما می‌ شود. اگر در برنامه غذایی کودکان و نوجوانان به مقدار کافی کلسیم و مواد مغذی و ویتامین‌ ها توجه نشود، فرایند نگهداری کلسیم در بدن ممکن است مختل شده و تراکم استخوان‌ ها به شدت کاهش یابد.

مصرف برخی از داروها مانند کورتون‌ ها نیز ممکن است باعث حذف کلسیم از استخوان‌ ها شود. در دوران جوانی و نوجوانی که با حرکت و فعالیت زیاد همراه است، عدم انجام فعالیت کافی و ورزش روزانه می‌ تواند منجر به پوکی استخوان در جوانی گردد. همچنین، مصرف دخانیات، الکل، نوشابه‌ های گازدار و غذاهای فست فود با مواد نگهدارنده و طعم دهنده شیمیایی نیز می‌ تواند تأثیر گذار در حذف کلسیم از استخوان‌ ها باشد. برنامه غذایی با انبوهی از لبنیات ، پروتئین‌ های سالم و کم چرب ، همچنین انجام ورزش مناسب، می‌ تواند به تشکیل بافت استخوانی سالم کمک نماید.

در دوران جوانی ، برخی از افراد به دلیل تمایل به داشتن اندام فیزیکی مناسب ، اقدام به تنظیم رژیم‌ های سخت می‌ کنند که ممکن است منجر به حذف برخی از مواد لازم برای بدن شود و در نتیجه به اُستئوپروز در جوانی منجر شود. البته در برخی موارد نادر ، این عارضه ناشی از بیماری‌ های ژنتیکی و سابقه خانوادگی است. اگر سابقه خانوادگی این مشکل وجود داشته باشد، با تغییرات در رژیم غذایی و افزایش دریافت کلسیم می‌ توان از پوکی استخوان جلوگیری کرد. در صورت نیاز به داروهای مصرفی به دلیل برخی از بیماری‌ ها ، مشاوره با پزشک ضروری است تا کلسیم از دست رفته جبران گردد و مشکلات پوکی استخوان بهبود یابد.

آیا کودکان نیز دچار پوکی استخوان می شوند ؟

بله ، کودکان نیز ممکن است دچار این بیماری شوند ، اما این حالت در کودکان کمتر رایج است و بیشتر به عنوان یک مشکل مرتبط با بزرگسالی و سالمندی معمولاً در نظر گرفته می‌ شود. اُستئوپروز وضعیتی است که در آن استحکام و چگالی استخوان‌ ها کاهش می‌ یابد و خطر شکستن استخوان‌ ها افزایش پیدا می کند.

علل پوکی استخوان در کودکان شامل موارد زیر باشد:

• فرآیند رشد و تکامل استخوان : استخوان‌ های کودکان در فرآیند رشد و تکامل قرار دارند. در صورتی که این فرآیند به درستی صورت نگیرد ، ممکن است به عنوان مشکل پوکی استخوان در کودکان نمایان شود.
• کمبود ویتامین D و کلسیم : مصرف ناکافی ویتامین D و کلسیم می‌ تواند به پوک شدن استخوان ها در کودکان منجر شود. این مواد مغذی برای تقویت استخوان‌ ها بسیار حیاتی هستند.
• اختلالات هورمونی : برخی اختلالات هورمونی ممکن است بر روی فرآیند تکامل استخوان‌ ها تأثیر بگذارند و به تحلیل استخوان در کودکان منجر شوند.
• اختلالات ژنتیکی : برخی اختلالات ژنتیکی می‌ توانند به صورت ارثی باعث اُستئوپروز در کودکان شوند.
• بیماری‌ های مزمن : برخی بیماری‌ های مزمن مانند مشکلات روده‌ ای ، کلیه‌ ای ، یا متابولیکی ممکن است بر روی سلامت استخوان‌ ها تأثیر بگذارند.

اگر به هر دلیلی نگران پوک شدن استخوان در کودک خود هستید ، بهتر است با پزشک مشورت کنید. او می‌ تواند ارزیابی دقیق‌تری انجام دهد و در صورت لزوم ، تست‌ های دیگری مانند اندازه‌گیری چگالی استخوان را تجویز کند تا وضعیت استخوان‌ ها را ارزیابی نموده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

آیا احتمال ابتلا به پوکی استخوان بعد از یائسگی افزایش پیدا می کند ؟

بله ، احتمال ابتلا به این عارضه پس از یائسگی افزایش پیدا می‌ کند. یائسگی به مرحله‌ ای اطلاق می‌ شود که تولید هورمون‌ های تخمدان کاهش می‌ یابد و دوران قاعدگی به پایان می‌ رسد. این تغییرات هورمونی می‌ توانند منجر به افت چشمگیر چگالی استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان و شکستگی‌ های استخوانی در زنان یائسه شوند.

علل اُستئوپروز بعد از یائسگی عبارتند از:

• کاهش هورمون‌ های تخمدان : در دوران یائسگی ، تولید هورمون‌ های تخمدان به شدت کاهش می‌ یابد. این هورمون‌ ها از جمله استروژن که نقش مهمی در حفظ چگالی استخوان دارند ، کمتر تولید می‌ شوند.
• افزایش هورمون پاراتیروئید : در یائسگی ، هورمون پاراتیروئید به مقدار بیشتری تولید می‌ شود. این هورمون باعث می شود که استخوان‌ ها کلسیم خود را از دست بدهند.
• تأثیر کاهش استروژن بر چگالی استخوان : کاهش استروژن در دوران یائسگی می‌ تواند به تدریج به افت چشمگیر چگالی استخوان منجر شود.
• کاهش کلسیم در غذا و جذب آن : با بالا رفتن سن ، جذب کلسیم غذا کاهش یابد و این مسئله هم می‌ تواند به کاهش چگالی استخوان منجر شود.

چه افردای در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟

جنسیت و سن از جمله عوامل اساسی هستند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌ دهند. به همین دلیل ، زنان بالای ۵۰ سال یا زنان در دوران یائسگی بیشتر از دیگران در معرض این بیماری قرار دارند. در دهه‌ های اولیه ورود به دوران یائسگی ، زنان ممکن است با تخریب سریع استخوان‌ ها مواجه شوند ، زیرا یائسگی باعث کاهش تولید استروژن می‌ شود ؛ هورمونی که به حفظ استخوان‌ ها کمک می‌ کند. با این حال ، شاید تعجب کنید که مردان بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان ناشی از پوکی استخوان هستند تا مبتلایان به سرطان پروستات!

بر اساس تحقیقات انجام شده ، سالانه حدود ۸۰ هزار مرد به دلیل اُستئوپروز با شکستگی لگن روبرو می‌ شوند. متأسفانه ، تعداد مردانی که جان خود را به دلیل این بیماری از دست می‌ دهند ، به طرز چشمگیری بیشتر از زنان است. علاوه بر این ، خطر ابتلا به پوک شدن استخوان با نژاد فرد نیز ارتباط دارد. زنان قفقازی و آسیایی بیشتر در معرض این بیماری هستند. مطالعات نشان می‌ دهند که زنان آفریقایی – آمریکایی پس از شکستگی لگن ، بیشتر از زنان سفیدپوست جان خود را از دست می‌ دهند. ساختار استخوان‌ ها و وزن فرد نیز از مواردی هستند که خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌ دهند. افراد با بدنی ریزه و لاغر در معرض خطر بیشتری برای این بیماری قرار دارند ، زیرا استخوان‌ های کمتری برای از دست دادن دارند مقابله با ضربه‌ هایی که ممکن است به آن ها وارد شود.

سابقه خانوادگی نیز در خطر ابتلا به این بیماری نقش دارد. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما علائمی از پوکی استخوان ، مانند شکستگی لگن پس از یک زمین خوردن جزئی داشته باشند ، ممکن است شما هم به این بیماری ابتلا کنید. در نهایت ، برخی از شرایط پزشکی و مصرف داروها می‌ توانند خطر ابتلا به استخوان پوک را افزایش دهند. اگر یکی از شرایط زیر را دارید یا داشته‌ اید که برخی از آن ها به سطح نامنظم هورمون مربوط می‌ شود ، بهتر است که به زودی به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• افزایش فعالیت تیروئید ، پاراتیروئید یا غدد فوق کلیوی.
• سابقه جراحی کاهش وزن یا پیوند عضو.
• درمان هورمونی برای سرطان سینه یا پروستات یا سابقه عدم پریودی.
• بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده.
• بیماری‌ های خونی مانند مولتیپل میلوما.